Υenidogan-Aνω & Κάτω Γενί Νταγ

 

ΣΑΡΡΑ –ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ  ΔΕΣΠΟΙΝΑ

Η γιαγιά Δέσποινα γεννήθηκε στο Γενή Ντάγ, ένα από τα 14 χωριά του Ατάπαζαρ. Σήμερα διαμένει στην Νέα Νικομήδεια.

<< Εγώ   πούλιμ κατάγομαι από το χωριό Γενή Ντάγ το οποίο ανήκει  στα 14 χωριά του Ατάπαζαρ>> .

Από το Γενή Ντάγ που στα Ελληνικά σημαίνει  Νέο Βουνό κατάγονταν τα δυο μεγάλα σόγια των Γεωργιαδαίων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην Λακκιά Φλωρίνης,  και των Κετογλιδαίων που ήρθαν στην Νέα Νικομήδεια.

Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν κυρίως με την γεωργία, κτηνοτροφία και υλοτομία. Άλλοι  ασχολούνταν με την κατασκευή ξύλινων εργαλείων οικιακής χρήσης, όπως σκάφες, πινακωτές, γαβάθες, κουτάλες, τα οποία πουλούσαν στις αγορές του Ατάπαζαρ και της Καράσου. Λίγα χρόνια πριν φύγουν άρχισαν να καλλιεργούν φουντούκια και τα γύρω βουνά γέμισαν από φουντουκιές.

Για τις αγορές τροφίμων και άλλων ειδών οι κάτοικοι πήγαιναν στο Ατάπαζαρ και ψώνιζαν  τα απαραίτητα για όλον τον χειμώνα. Τα σπίτια ήταν κτισμένα με το σύστημα  μπάγ-νταντή δηλαδή μεγάλα καδρόνια ξύλινα  τα οποία γέμιζαν με πλιθιά και λάσπη ανακατωμένη με άχυρα. Η  σκεπή της ήταν χάρτωμα, δηλαδή λεπτά σανίδια καρφωμένα το ένα πάνω στο άλλο. Το κλίμα  στο χωριό ήταν πολύ καλό, πολύ δροσιά το καλοκαίρι ενώ τον χειμώνα έπεφτε πολύ χιόνι με αποτέλεσμα να  καθιστά δύσκολη την μετακίνηση των κατοίκων.

<< Η ταυτότητά μου γράφει ότι γεννήθηκα το 1914 άρα σήμερα πάνω – κάτω πρέπει  να είμαι  97 χρονών.

Πολλά πράγματα δεν θυμάμαι από το χωριό μου διότι ήμουν  πολύ μικρή και δεν είχα ακόμη προλάβει να πάω και στο σχολείο. Οι γονείς μου ασχολούνταν με την γεωργία  και δούλευαν πολύ σκληρά για να  μεγαλώσουν τα δώδεκα παιδιά τους, από τα οποία  απέζησαν τα οκτώ.  Θυμάμαι ότι σχεδόν κάθε μέρα έτρωγαμε καλαμποκίσιο αλεύρι, χαβίτς και μπομπότα. Δύσκολα χρόνια.

Όταν ήρθε η ώρα για να φύγουμε, ο μπαμπάς μου μας ανέβασε στο κάρο και φθάσαμε στον Σαγγάριο απ΄ όπου μας πέρασε  πάνω στους ώμους του,   στην απέναντι  όχθη και μετέπειτα μας πήγε στην Νικομήδεια ή αλλιώς Ισμίτ.

Το καράβι  που μας πήρε από την Νικομήδεια μας μετέφερε στον Βόλο όπου μείναμε για λίγο καιρό και μετέπειτα  φύγαμε για τον Τύρναβο. Στον Τύρναβο  ήρθε και μας βρήκε ο πατέρας μου ο οποίος έμεινε στην Τουρκία για να πουλήσει τα ζώα του και   κινδύνεψε να τον σκοτώσουν. Εκεί δυστυχώς έχασα τον αδελφό μου τον Παύλο τον οποίο αγαπούσα πάρα πολύ. Από τον Τύρναβο φύγαμε για τα Φιλιατρά όπου μείναμε περίπου δυο χρόνια και  εκεί πρωτοπήγα στο σχολείο.

Οι ταλαιπωρίες μας δεν σταμάτησαν διότι πέρασαν δυο χρόνια και αναγκαστήκαμε να φύγουμε.

Μετά από μεγάλο ταξίδι καταλήξαμε  στην Ρέντα Τσοτυλίου όπου τελικά εγκατασταθήκαμε και το 1926 πήραμε χωράφια και σπίτι. Κύριες απασχολήσεις μας ήταν η καλλιέργεια καπνών και σιτηρών. Ο άνδρας μου  έμενε στην Δραγασιά Τσοτυλίου και ο πατέρας του ήταν ο σιδεράς του χωριού. Ο πατέρας μου ο Γαράνικόλας ήταν τσαμπάζος, γύριζε στα χωριά  και έκανε αγοραπωλησίες ζώων.

 Έτσι γνώρισε τον πεθερό μου και μαζί έκαναν το προξενείο και μας πάντρεψαν. Τα πεθερικά μου ήταν και αυτοί πρόσφυγες από το χωριό Τσίπρε της Έρπαα.

Το 1947 με τον ανταρτοπόλεμο 80 οικογένειες  κατεβήκαμε στο Τσοτύλι  και από εκεί  τρεις οικογένειες στην Νέα Νικομήδεια. Στην Νέα Νικομήδεια δουλέψαμε σκληρά, αποκτήσαμε παιδιά και ζούσαμε , μπορώ να πώ πολύ καλά.

Πριν λίγα χρόνια πέθανε ο άνδρας μου και απέμεινα μόνη  μου  μαζί με τον γιο μου τον Παναγιώτη. Ευτυχώς έχω καλά παιδία και  με προσέχουνε.

Εγώ Γιορίκα θυμούμε τον πάππος τον Αρναούτ διότι ήμαστε συγγενείς . Καλός άνθρωπος αλλά πολλά πεισματάρτς έτονε >>.Κουράστηκε η γιαγιά η Δέσποινα και στο τέλος με δυσκολία απαντούσε στις ερωτήσεις μου και ευτυχώς ήταν μαζί μας ο γιος της ο Παναγιώτης και μας βοηθούσε.Φίλησα την γιαγιά, ευχαρίστησα τον Παναγιώτη κα έφυγα για άλλον προορισμό

.

                      Σάρρα - Παπαδοπούλου Δέσποινα

                       Γενή Ντάγ  Ατάπαζαρ

ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΓΟΝΙΚΗ ΓΗ ΤΟΥ ΑΤΑΠΑΖΑΡ

ΚΟΤΖΑΕΡΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
ΛΕΒΑΙΑ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΙΟΥΛΙΟΣ 2006

Αφιερωμένο σον πάππο μ΄ τον Αρναούτη από την Κουρούντερε και σην γιάγια μ΄ την Αρναουτίνα ασο Γενή Ντάγ
και σε όλους τους Αταπαρλήδες.

Ε…αυτό το ταξίδι στην Τουρκία το χρωστούσα στον συχωρεμένο τον πάππο μ’ τον Αρναούτη τον Κοτσαγερίδη, ο οποίος κατάγονταν από το χωριό Κουρούντερε του Ατάπαζαρ.
Θυμάμαι, όταν μαθητές ακόμη στο δημοτικό, ακούγαμε ο δίδυμος αδελφός μου ο Τάσος και εγώ με ιερή κατάνυξη τον παππού μας, να μας διηγείται ιστορίες από το όμορφο χωριό του.
Με την φαντασία μας τρέχαμε και εμείς μαζί του στα γεμάτα με φουντουκιές βουνά του Ατάπαζαρ, και στις κοιλάδες του Καράσου ποταμού μέσα στον οποίο βρήκε φρικτό θάνατο ο πατέρας του ο Γιάννες προσπαθώντας να σώσει τον αδελφό του τον Σάββα που πνίγονταν.
Έκοβαν δέντρα ο Γιάννες και ο Σάββας, τα σημάδευαν και τα έριχναν στον Καράσου ποταμό ο οποίος με το ρεύμα του τα μετέφερε στην Μαύρη θάλασσα. Από εκεί τα έπαιρναν και τα πουλούσαν σε εμπόρους του Ατάπαζαρ.
Δεν πρόσεξε ο Σάββας και την ώρα που πετούσε έναν κορμό στον πλημμυρισμένο ποταμό, γλίστρησε και έπεσε μέσα.
Μόλις το αντιλήφθηκε ο Γιάννες έπεσε και αυτός μέσα στο αφρισμένο ποτάμι για να σώσει τον αδελφό του.
Μάταια. Στο τέλος πνίγηκαν και οι δυο αφήνοντας ορφανό τον παππού μου και τα αδέλφια του.
Έλεγε ο παππούς ότι οι γονείς του είχαν έλθει το 1870 στα χωριά του Ατάπαζαρ από την περιοχή της Ορντού και συγκεκριμένα από την Χαψάμανα του Γκιόλκιοι.
Από τις διηγήσεις της μάνας του της συγχωρεμέντσας της Ουρανίς οι λόγοι που τους οδήγησαν στην εσωτερική αυτή μετανάστευση ήταν οικονομικοί.
Άκουγαν από διηγήσεις συγχωριανών τους ότι υπάρχει μία παρθένα περιοχή, όχι πολύ μακριά από την Κωνσταντινούπολη, όπου θα μπορούσαν να ασκήσουν πιο εύκολα τις δουλειές τους που ήταν η γεωργία, η κτηνοτροφία και η κατασκευή ξύλινων εργαλείων οικιακής χρήσης, π.χ σκάφες ζυμώματος, πινακωτές, τσανάκες, ζούματρα και γαβάνες.
Άλλοι πάλι κατέφυγαν σε αυτή την περιοχή διότι τους καταδίωκαν οι Τούρκοι από τα χωριά τους, ή λόγω της ανεργίας επειδή είχαν κλείσει τα μεταλλεία της Αργυρούπολης και δεν μπορούσαν να συντηρήσουν τις οικογένειές τους.
Ο παππούς Θόδωρος Τσανακτσίδης στο βιβλίο του ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΛΥΤΡΩΣΗ 1853 –1923 αναφέρει ότι στα δικά τους χωριά στην περιφέρεια Τζαβισλίκ της Τραπεζούντας ζούσαν αρμονικά με τους χωριανούς τους Τούρκους, αλλά δέχονταν φοβερές καταπιέσεις από τους Τούρκους αγάδες στα χωράφια των οποίων εργάζονταν για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα προς το ζην.
Οι ίδιοι κατείχαν λίγα χωράφια, τα πιο άγονα, για τα οποία μάλιστα αναγκάζονταν να πληρώνουν στους αγάδες κεφαλικό χώρο 10-40% .
Αναγκάζονταν όμως να υπομένουν όλες τις ταπεινώσεις ελπίζοντας πάντα για κάτι καλύτερο.
Ο παππούς Θόδωρος, ο οποίος ήταν παντρεμένος με την Ειρήνη Κοτσαγερίδου πρώτη εξαδέλφη του παππού Αρναούτη, αναφέρει και μια άλλη αιτία της μετανάστευσής τους από το Τσαβισλίκ στα χωριά του Ατάπαζαρ. Ήταν η ανάρμοστη συμπεριφορά του Αγά της περιοχής προς την παπαδιά την γυναίκα του Παπά –Συμεών.
Ο Παπά Συμεών ήταν ιερεύς σε τρία χωριά και τον περισσότερο καιρό έλειπε από το σπίτι του.
Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Τούρκος Αγάς ο οποίος επισκέφθηκε την παπαδιά και την έκανε με το ζόρι δική του.
Όταν μαθεύτηκε στο χωριό η μεγάλη προσβολή του Αγά προς την παπαδιά τα αδέλφια του Χατζηβαρύτιμου Λαζαρίδη σκότωσαν τον Αγά και τον εξαφάνισαν, θάβοντάς τον σε κάποιο απόμερο μέρος.
Για να γλιτώσουν όμως από την μανία των Τούρκων έφυγαν μαζί με τον παπά και την παπαδιά και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Αργυρούπολης όπου άλλαξαν το επίθετό τους από Λαζαρίδης σε Τσανακτσόγλου .
Επειδή όμως η περιοχή που εγκαταστάθηκαν ήταν τελείως άγονη αναγκάσθηκαν να ξαναφύγουν, και μετά από διάφορες περιπλανήσεις έφθασαν στην περιοχή του Ατάπαζαρ.
Όταν διαπίστωσαν ότι εκεί υπήρχαν οι κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης ειδοποίησαν και τους άλλους συγγενείς τους από το Τσαβισλίκ, και το 1853 δέκα μεγάλες οικογένειες έκτισαν το νέο ποντιακό χωριό το Γιασί Γκετσίτ.
Οι οικογένειες αυτές ήταν..
1. Τσανακτσόγλου Χαράλαμπου ή Χαρελάντ
2. Τσανακτσόγλου Θεόδωρου
3. Τσανακτσόγλου Χαράλαμπο ή Μαρουλάντ
4. Τσανακτσόγλου Ιωάννη
5. Τανακτσόγλου Γεωργίου
6. Κυρικλόγλου Θεόδωρου
7. Κυρικλόγου Σάββα
8. Παπάζογλου Χαράλαμπου
9. Τοσούνογλου Χατζηκωνσταντή
10. Χιρόγλου Χατζηβαρύτιμου .

Ίσως με την εγκατάστασή τους στο Γιασί Γκετσίτ ήθελαν να είναι πιο κοντά στην Ελλάδα.
Ποιος ξέρει? Πολλές φορές το ένστικτο μας οδηγεί από μόνο του και εμείς δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να το ακολουθούμε.
Έχτισαν λοιπόν 14 καινούργια χωριά τα οποία βρίσκονταν περίπου 50 χιλιόμετρα μακριά από το Ατάπαζαρ και πάνω –κάτω 100 από την Νικομήδεια.
Εκκλησιαστικά υπάγονταν στην Μητρόπολη Νικομήδειας.
Για άλλες συναλλαγές τους πήγαιναν στην παραθαλάσσια κωμόπολη Καράσου που ήταν 30 χιλιόμετρα μακριά ή στο Ατάπαζαρ όπου πουλούσαν τα προϊόντα τους και έκαναν τις αγορές τους.
Τα χωριά αυτά ήταν..

1. Το Γιασί Γκετσίτ ( Υγρό Πέρασμα )
2. Η Κουρούντερε ( Ξηροπόταμος )
3. Το Κεστανέ Πινάρ (Καστανόβρυση )
4. Το Κίραζλι ( Κερασοχώρι )
5. Η Πάραλη (Τόπος πλούσιος )
6. Το Καράπελιτ (Μαύρη Βελανιδιά )
7. Το Σούμπατακ ( Βούρκος )
8. Το Γενήνταγ (Νέο βουνό )
9 Το Κάτω Γενήνταγ ή Ορτάκιοι
10 .Το Αρντίτσπελιτ (Μεσόκερδος )
11 .Το Τσομπάν Γιατάκ ( Βοσκοκαλύβα )
12 .Το Τσατάλβαζ ( Δικράνι )
13 .Το Άκτας ( Ασπρόπετρα )
14 .Η Κουρούμεσε (Ξερή μεσιά )